دیده بان جقوق بشر در گزارشی در سال ۲۰۱۰ اعلام کرد: زنان دارای معلولیت در شمال اوگاندا، از تبعیض دائمی، خشونت جنسی و خشونت مبتنی بر جنسیت، رنج می برند. بسیاری از آنها نمی‌توانند به خدمات ابتدایی دسترسی داشته باشند و در دورۀ بازسازی پس از جنگ، مورد غفلت گسترده قرار گرفته‌اند.
این گزارش ۳۷ صفحه‌ای، به بیان موارد متعددی از سوء استفاده و تبعیض از سوی غریبه‌ها، همسایگان و حتی اعضای خانواده‌ها نسبت به زنان و دختران دارای معلولیت در شمال اوگاندا می‌پردازد. زنان مورد مصاحبه گفتند که نتوانسته‌اند در اردوگاه‌های مخصوص افراد معلول یا محل زندگی خودشان، از ضروریات ابتدایی همچون غذا، پوشاک و سرپناه برخوردار شوند. زن دارای معلولیتی که در یکی از این اردوگاه‌ها زندگی می‌کرد، به دیده بان حقوق بشر گفت که مردم به او می‌گویند: “تو بی‌فایده هستی، تو حیفِ نانی، تو باید بمیری تا به دیگران غذا برسد”.
این تحقیق در ۶ ناحیه از شمال اوگاندا انجام شد؛ منطقه ای که از دو دهه جنگ خانمانسوز میان شورشیان و دولت اوگاندا رها شده است.
شانتا رو باریگا، محقق مطالعات معلولیت و فعال در دیده بان حقوق بشر گفت: “یکی از جنبه‌های بیان نشده در مورد جنگ طولانی در شمال اوگاندا و پیامدهای آن، عبارت است از: منزوی شدن، نادیده گرفته شدن و سوء استفاده از زنان و دختران دارای معلولیت. به موازات اینکه مردم اوگاندا در شمال برای بازسازی زندگی خود تلاش می‌کنند، دولت و سازمان‌های بشردوستانه باید اطمینان حاصل کنند که زنان و دختران دارای معلولیت جا نیفتاده‌اند”.
این گزارش مبتنی است بر مصاحبه با ۶۴ زن و دختر با معلولیت‌های مختلفی که حاصل بیماری (مانند فلج اطفال) یا میدان‌های مین و جراحت گلوله بوده است. بر اساس گزارشی که سال ۲۰۰۷ منتشر شد، ۲۰% مردم در اوگاندا معلولیت دارند؛ البته میزان معلولیت در شمال اوگاندا به دلیل جراحت‌های جنگ و فقدان دسترسی به درمان و واکسیناسیون بیشتر است.
بر اساس تحقیق دیده بان حقوق بشر، زنان دارای معلولیت در مقابل خشونت های جنسی و خشونت های مبتنی بر جنسیت، آسیب پذیرتر هستند. بیش از یک سوم زنان مصاحبه شده به دیده بان حقوق بشر گفتند که برخی از اشکال سوء استفاده جنسی یا جسمی را تجربه کرده‌اند. هیچ یک از آنها نتوانسته‌اند اقدام قانونی در این زمینه به عمل آورند یا با گزارش رسمی، متعرضان را تحت تعقیب قضایی قرار دهند.
به گفته باریگا، “زنان دارای معلولیت اغلب اطلاعاتی در مورد سوء استفاده‌های جنسی و بهداشت باروری و اچ.آی.وی (ایدز) دریافت نمی‌کنند؛ در حالی که نیاز مبرمی به بهداشت جنسی و مراقبت از خشونت‌های جنسی دارند و باید بتوانند در صورت نیاز، به مرجع قضایی دسترسی داشته باشند”.
شرح عکس:
زنی دارای اختلال حرکتی، با وسیله ای که تلفیقی از ویلچر و دوچرخه است، در روستای خود در اوگاندا حرکت می کند. بر اساس گزارش مفصلی که سال ۲۰۱۰ در مورد تضییع حقوق افراد دارای معلولیت و به خصوص زنان معلول در اوگاندا منتشر شد، پس از ۲۰ سال آوارگی و جنگ در شمال اوگاندا، زنان دارای معلولیت –اعم از معلولیت های جسمی، حسی، و ذهنی- با شرایطی به مراتب وخیم تر از دیگران دست و پنجه نرم می کنند. آنها با برچسب‌های مرتبط با معلولیت و خشونت جنسی روبرو هستند و اغلب حق دسترسی شان به امکانات بهداشتی و دادگستری ضایع می شود.
